Szancenbach Jan Wacław (1884–1940), lekarz ginekolog-położnik.
Ur. 29 VIII w Grochowie (obecnie dzielnica Warszawy), był synem Wacława Michała, właściciela gospodarstwa ogrodniczego, i Renaty Stefanii z Zuchnerów.
S. uczył się w gimnazjum męskim na Pradze w Warszawie; w r. 1905 jako uczeń klasy maturalnej wziął udział w strajku szkolnym i w konsekwencji został relegowany. Zatrudnił się jako korepetytor w dworze ziemiańskim na Lubelszczyźnie. Maturę zdał eksternistycznie w czerwcu 1908 w gimnazjum w Kursku w Rosji, po czym rozpoczął t.r. studia na Wydz. Lekarskim UJ. Od r. 1909 działał w Tow. Bratniej Pomocy Medyków UJ i w r. akad. 1912/13 pełnił funkcję jego prezesa; w uznaniu zasług przyznano mu członkostwo honorowe Towarzystwa. Dn. 15 IX 1915 otrzymał dyplom doktora wszech nauk lekarskich.
Od 1 XII 1916 był S. asystentem w klinice położniczo-ginekologicznej UJ, kierowanej przez Aleksandra Rosnera i równocześnie pracował w l. 1916–18 jako lekarz zakładowy Lecznicy Związkowej przy ul. Garncarskiej. W marcu 1919 został powołany do WP, gdzie służył jako lekarz 3. baonu 15. pp. Zwolniony w stopniu porucznika w marcu 1921, wrócił do pracy w klinice na stanowisko starszego asystenta. Dzięki stypendium Fundacji Rockefellera odbył w r. akad. 1923/4 staże naukowe w USA (w John Hopkins Hospital w Baltimore, w szpitalach w Buffalo i Chicago) oraz Wielkiej Brytanii (w Royal London Hospital i University College Hospital); przez krótki czas był też na stażu we Francji. Po powrocie, dzięki zebranym obserwacjom, włączył się skutecznie w projektowanie nowego budynku kliniki krakowskiej (wzniesiony w r. 1925); zastępował też Rosnera podczas jego nieobecności. Tłumaczył prace z literatury amerykańskiej, głównie z „American Journal of Obstetrics and Gynecology” i publikował je na łamach „Ginekologii Polskiej”. Skupiając się na praktycznej stronie zawodu i działalności organizacyjnej, nie publikował własnych prac; nie uzyskał też w przepisowym terminie habilitacji, toteż w grudniu 1927 odszedł z kliniki i podjął pracę lekarza Kasy Chorych.
S. działał w Krakowskim Tow. Ginekologicznym; w r. 1927 był jego wiceprezesem, w r. 1930 prezesem, a w l. 1931–9 członkiem Wydziału (Zarządu). W l. 1928–9 wchodził też w skład krakowskiego komitetu redakcyjnego „Ginekologii Polskiej”. Po śmierci Rosnera (6 I 1930) organizował IV Zjazd Ginekologów Polskich, obradujący w czerwcu 1931 w Krakowie. W r. 1934 został dyrektorem nowo powstałego Szpitala Ubezpieczalni Społecznej im. Gabriela Narutowicza, obejmując w nim równocześnie funkcję ordynatora oddziału położniczo-ginekologicznego. Propagował wiedzę o planowaniu rodziny, m.in. opublikował artykuł Sposoby i środki zapobiegania ciąży („Wiad. Lek.” 1936). Ogłosił krótkie wspomnienia z czasów studenckich pt. Lokal Bratniej Pomocy Medyków („Księga pamiątkowa z okazji 75-lecia Bratniej Pomocy Medyków Uniwersytetu Jagiellońskiego”, Kr. 1938). Działał w Związku Lekarzy Kas Chorych.
Po wybuchu drugiej wojny światowej, jako lekarz kadry zapasowej IV Szpitala Wojskowego, S. zgłosił się 3 IX 1939 w punkcie mobilizacyjnym w Przemyślu. Ok. 20 IX t.r. w okolicy Brodów dostał się do niewoli sowieckiej. Uwięziony w obozie w Starobielsku, został stamtąd wywieziony 17 IV 1940 do Charkowa, gdzie w siedzibie NKWD został zamordowany. Był odznaczony Złotym Krzyżem Zasługi, Krzyżem Walecznych i Odznaką Stow. Walki o Szkołę Polską.
W zawartym w r. 1926 małżeństwie z Marią ze Skłodowskich, 1.v. Goetlową, córką Józefa Skłodowskiego (zob.), bratanicą Heleny Skłodowskiej-Szalayowej (zob.) i Marii Curie (zob.), artystką malarką, absolwentką Szkoły Sztuk Pięknych Marii Niedzielskiej w Krakowie, uczennicą Olgi Boznańskiej, miał S. syna Jana (zob.). Wychowywał córkę żony z pierwszego małżeństwa, Wandę Goetel (1916–1991), 1.v. Kańską, 2.v. Chrząstowską.
Rozstrzelani w Charkowie. Alfabetyczny spis 3739 jeńców polskich ze Starobielska rozstrzelanych w kwietniu–maju 1940, według źródeł sowieckich i polskich, W. 1996; Tucholski J., Mord w Katyniu. Kozielsk, Ostaszków, Starobielsk. Lista ofiar, W. 1991 s. 496; – Dybiec, UJ; Kolka W., Klinika położniczo-ginekologiczna Uniwersytetu Jagiellońskiego w latach 1918–1939, Kr. 2001 s. 20, 29–31, 73, 77, 96, 99, 104–5, 111, 134–6, 147 (fot.), s. 149–52 (fot. zbiorowe); Księga pamiątkowa z okazji 75-lecia Bratniej Pomocy Medyków Uniwersytetu Jagiellońskiego”, Kr. 1938 s. 22–4, 35, 37, 92–3, 192; – Almanach lekarski na r. 1932, Lw. 1932 s. 267; Protokoły posiedzeń Krakowskiego Towarzystwa Ginekologicznego, „Ginekologia Pol.” R. 1: 1922 – R. 18: 1939; Rocznik lekarski RP na 1933/4 r., W. 1933; toż na r. 1936, W. 1936; toż na r. 1938, W. 1938; Składy Uniwersytetu Jagiellońskiego za lata 1918–1929, Kr.; Urzędowy spis lekarzy uprawnionych do wykonywania praktyki lekarskiej oraz aptek w Rzeczypospolitej Polskiej, W. 1924/25 s. 328; – Arch. UJ: sygn. S II 619 (teczka osobowa S-a), sygn. WL II 68–70, WL II 93, WL II 135; – Informacje syna, Jana Szancenbacha i Piotra Chrząstowskiego z Kr.
Wojciech Piotr Kolka